توجه: این مطلب به منظور افزایش آگاهی ارائه شده است و هرگونه تصمیم مربوط به مصرف دارو باید تحت نظر پزشک باشد.
دیازپام یک داروی چند منظوره است که به دلیل خواص ضد اضطراب، ضد تشنج، شل کننده عضلانی و آرام بخش، به طور گسترده تجویز می‌شود.
این دارو که با نام‌های تجاری مختلف مانند “Valium” در بازار عرضه می‌شود، اثرات خود را با افزایش فعالیت مهاری انتقال‌دهنده عصبی گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) در سیستم عصبی مرکزی اعمال می‌کند.
دیازپام چیست؟
دیازپام یک داروی آرامبخش، خواب‌آور و ضدتشنج است که به عنوان یکی از بنزودیازپین‌ها دسته‌بندی می‌شود. قرص‌های دیازپام معمولاً به رنگ سبز یا آبی هستند و اثرات مثبت تلقینی در بیمار دارند. روانشناسی رنگ در تولید این دارو به خوبی به کار رفته است.
در برخی موارد، برای جلوگیری از تشنج در کودکان، پزشک ممکن است قرص یا شیاف دیازپام تجویز کند، اما کنترل تب از موارد مهمتر برای جلوگیری از تشنج در این گروه از بیماران است. مقدار دیازپام باید با دقت و دقیقاً مطابق تجویز پزشک مصرف شود.
در محیط بیمارستانی، آمپول دیازپام به عنوان یک داروی آرامبخش و خواب‌آور قوی تزریق می‌شود و در موارد قطع مصرف مواد مخدر و الکل، همچنین به عنوان ضداسپاسم عضلانی نیز کاربرد دارد.
استفاده طولانی‌مدت از این دارو ممکن است به اعتیاد منجر شود، بنابراین نباید در دوره‌های طولانی‌مدت از آن استفاده شود. همچنین، مصرف دیازپام در دوران بارداری و شیردهی کاملاً ممنوع است.
نام تجاری: والیوم
نام رایج: دیازپام
دوزهای دارو: ۲ و ۵ و ۱۰ میلی گرم به صورت قرص، آمپول و شیاف
داروی دیازپام چه کاربردی دارد؟
دیازپام یک داروی مورد استفاده پزشکان برای درمان اسپاسم عضلات، اختلالات خواب، اختلالات ترس، اضطراب و جلوگیری از تشنج است. این دارو در اشکال مختلف از قبیل قرص، آمپول و فرم مایع خوراکی در بازار موجود است، که پزشک متناسب با شرایط بالینی شما ممکن است آن را تجویز کند. قرص‌های دیازپام در دزهای مختلفی مانند ۲، ۵ و ۱۰ میلی‌گرم وجود دارند که در جعبه‌هایی به تعداد ۱۰۰ عدد بسته بندی می‌شوند. دیازپام در دسته داروهای بنزودیازپین قرار دارد و با تأثیر آرامبخش بر مغز و اعصاب عمل می‌کند.
نحوه‌ی مصرف و دوز مصرفی دیازپام چگونه است؟
قبل از شروع هر دوره مصرفی داروی دیازپام، لطفا راهنمای ارائه شده توسط پزشک یا داروخانه را به دقت مطالعه کنید. اگر هر گونه سوال یا ابهامی دارید، از پزشک یا داروساز خود پرسش کنید.
- دارو را به طور خوراکی مصرف کنید، با یا بدون غذا، به اندازه دستور پزشک.
- اگر از شربت دیازپام استفاده می‌کنید، دوز دارو را با استفاده از پیمانه‌ی ارائه شده اندازه‌گیری کنید.
- از قاشق‌های غذاخوری خانگی استفاده نکنید، زیرا ممکن است دقت مورد نیاز را نداشته باشند.
- اگر داروی دیازپام را برای درمان متمرکز استفاده می‌کنید، دوز معین را با مقداری نوشیدنی یا خوراکی مخلوط کنید و به یک‌باره مصرف کنید.
- دوز مصرف دارو به سن، وضعیت بیماری و پاسخ شما به درمان بستگی دارد.
- هیچ‌گاه به طور خودسرانه دارو را قطع یا دوز مصرفی را افزایش ندهید. همیشه به دستور پزشک عمل کنید و در صورت نیاز به تغییرات، با پزشک خود مشورت کنید.
- اگر تصمیم به قطع دارو داشتید، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
- قطع ناگهانی دارو ممکن است به عوارضی مانند لرزش، گرفتگی شکمی و عضلانی، استفراغ، تعریق بیش از حد، اضطراب، بی‌حسی و تشنج منجر شود.
- پزشک شما ممکن است دوز مصرفی را به آرامی کاهش دهد، به ویژه اگر به مدت طولانی یا در دوزهای بالا از دارو استفاده کرده‌اید.
- در صورت استفاده مداوم، به یاد داشته باشید که هر روز در زمان مقرر دارو را مصرف کنید.
- اگر بیماری‌تان به حالت قبل از مصرف دارو بازگشت یا شدت آن افزایش یافت، فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
لطفا به خاطر داشته باشید که این توصیه‌ها به عنوان راهنمای کلی برای مصرف دیازپام عرضه شده‌اند و همواره باید به دستورات و مشورت‌های خاص پزشک خود عمل کنید.
موارد احتیاط در مصرف داروی دیازپام
قبل از مصرف دیازپام یا دیگر بنزودیازپین‌ها مثل اگزازپام و تمازپام، در صورتی که حساسیتی به این داروها یا دیگر مواد غیرفعال آنها داشته باشید، یا حتی اگر آلرژی دیگری دارید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. مواد غیرفعال موجود در این داروها ممکن است باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شوند.
قبل از استفاده از این دارو، سابقه‌ی پزشکی خود را با پزشک به اشتراک بگذارید، به ویژه در مورد بیماری‌های عضلانی خاص مانند میاستنی گراویس، مشکلات ریوی یا تنفسی مثل COPD یا وقفه تنفسی در خواب، اختلالات روانی یا خلقی از قبیل افسردگی، افکار خودکشی، یا روانپریشی، سوابق شخصی یا خانوادگی اختلال مصرف مواد، آب سیاه، بیماری کبد، و بیماری کلیوی.
استفاده از این دارو ممکن است باعث سرگیجه یا خواب آلودگی شود. مصرف الکل یا ماریجوانا (حشیش) همچنین می‌تواند این عوارض را تشدید کند. توصیه می‌شود که در صورت مصرف دیازپام، رانندگی یا انجام کارهایی که نیاز به هوشیاری دارند، اجتناب شود. همچنین از مصرف نوشیدنی‌های الکلی پرهیز شود و در صورت استفاده از ماریجوانا، حتماً با پزشک مشورت شود.
برای برخی از کودکان، دیازپام ممکن است به جای اثر آرامبخش، اثر معکوس داشته باشد و عوارضی نظیر تغییرات ذهنی یا خلقی مانند پریشانی، توهم یا بی‌قراری ایجاد کند.
افراد مسن نسبت به عوارض جانبی این دارو، به ویژه از دست دادن تعادل و خواب آلودگی، حساس‌تر هستند. در بعضی از آنها، دیازپام ممکن است تأثیر معکوس داشته باشد و باعث تغییرات روانی یا خلقی شود.
در صورتی که باردار هستید یا قصد بارداری دارید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. استفاده از دیازپام می‌تواند به نوزاد متولد نشده وارد آسیب کند. این دارو وارد شیر مادر می‌شود و ممکن است بر روی نوزاد شیرخوار تأثیر منفی داشته باشد. بنابراین، شیردهی در حین استفاده از دیازپام توصیه نمی‌شود و قبل از هر تصمیمی، حتماً با پزشک مشورت کنید.
عوارض جانبی دیازپام چیست؟
قبل از استفاده از دارو، لازم است به عوارض ممکن و روش‌های اقدام در صورت وقوع آنها توجه کنید. در صورت بروز هر یک از عوارض زیر و یا تشدید آنها، به روانپزشک خود اطلاع دهید:
- خواب آلودگی.
- سرگیجه.
- خستگی.
- تاری دید یا رعشه.
مهم است بدانید که این دارو به دلیل ارزش‌های درمانی آن توسط روانپزشک تجویز شده است، اما در صورت بروز عوارض جانبی جدی، باید فوراً به روانپزشک خود اطلاع دهید. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند، عوارض جانبی جدی را تجربه نمی‌کنند.
در صورت بروز علائم جدی از جمله:
- تغییرات روانی/خلقی (مانند مشکلات حافظه، بی‌قراری، توهم، سرگیجه، بی‌قراری، افسردگی).
- مشکل در تکلم.
- مشکل در راه رفتن.
- ضعف عضلانی.
- لرزش (رعشه).
- اختلال ادراری.
- زرد شدن چشم/پوست.
- علائم عفونت (مانند گلودرد مزمن، تب، لرز).
به روانپزشک خود اطلاع دهید.
در صورت بروز واکنش‌های آلرژیک شدید مانند:
- بثورات پوستی.
- خارش/تورم (مخصوصاً در صورت/زبان/گلو).
- سرگیجه شدید.
- مشکلات تنفسی.
فوراً به روانپزشک مراجعه کنید.
به خاطر داشته باشید که واکنش آلرژیک جدی به این دارو نادر است، اما در صورت بروز آن، باید به سرعت اقدام کنید و به روانپزشک خود اطلاع دهید.
چه داروهایی با دیازپام تداخل دارند؟
قبل از استفاده از دیازپام، از مصرف داروهای سداتیو هیپنوتیک، الکل، و سدیم اکسی‌بات پرهیز کنید. برای اطلاعات بیشتر و توضیحات دقیق، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
دیازپام ممکن است با محصولات زیر تداخل داشته باشد:
- بنزودیازپین‌ها مانند فلووکسامین.
- مشتقات تریاک.
- الکل اتیلیک.
- کلوزاپین.
استفاده همزمان از دیازپام و این داروها می‌تواند خطراتی ایجاد کند:
- بوسپیرون.
- تمازپام.
- ریبو سیکلیب.
- کوبیسیتات.
تغییرات در رژیم غذایی، داروهای مصرفی یا دوز آنها ممکن است ضروری باشد. به پزشک خود اطلاع دهید تا او بتواند راهنمایی لازم را ارائه کند.
لطفا توجه داشته باشید که این توصیه‌ها جهت اطلاع رسانی است و همواره باید به دستورات پزشک خود عمل کنید.
مصرف بیش از حد دارو دیازپام چه تاثیری دارد؟
در صورتی که فردی بیش از حد این دارو را مصرف کرده و علائم جدی مانند غش کردن یا مشکل در تنفس دارد، باید بلافاصله با خدمات اورژانس تماس بگیرید. علائم مصرف بیش از حد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خواب آلودگی شدید.
- تنفس کُند/ضعیف.
- غش کردن.
- از دست دادن هوشیاری.
- کُندی رفلکس‌ها.
به خاطر داشته باشید که در صورت بروز هر یک از این علائم، اورژانس باید به سرعت پاسخگو باشد تا اقدامات لازم را برای کمک به فرد متاثر انجام دهد.
در صورت فراموش کردن مصرف دیازپام باید چیکار کرد؟
اگر یادآوری یک نوبت مصرف دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری، آن را مصرف کنید. اگر زمان مصرف نوبت بعدی نزدیک است، می‌توانید نوبت فراموش شده را نادیده بگیرید و به زمان مصرف بعدی بروید. اما برای جبران دوز فراموش شده، هیچ‌گاه مقدار دوز مصرفی را دوبرابر نکنید. به جای آن، دوز بعدی خود را در زمان منظم مصرف کنید.
مصرف در بارداری
مصرف دیازپام در طول دوران بارداری باید با احتیاط انجام شود.
استفاده از این دارو، به ویژه در شرایط خاص و برای مدیریت شرایط پزشکی خاص، ممکن است ضروری باشد. اما، مشاوره با پزشک برای ارزیابی خطرات احتمالی در مقایسه با منافع، به ویژه در سه ماهه اول از دوران بارداری، بسیار اهمیت دارد.
مصرف در شیردهی
استفاده از دیازپام ممکن است باعث ورود این دارو به شیر مادر شود، بنابراین مصرف آن در دوران شیردهی به طور کلی توصیه نمی‌شود.
نحوه نگهداری از داروی دیازپام
دیازپام باید طبق دستورالعمل‌های روی بسته بندی یا به دستور پزشک نگهداری شود. این دارو باید در محیط خشک و دور از نور و رطوبت نگهداری شود و دمای اتاق یا پایین‌تر از ۳۰ درجه سانتی‌گراد باشد. فرم مایع دیازپام را به هیچ عنوان در فریزر نگهداری نکنید.
همچنین باید این دارو را در محلی نگه دارید که از دسترس کودکان و حیوانات محافظت شده باشد و هرگز در حمام نگهداری نشود.
به همین ترتیب، اطمینان حاصل کنید که دیازپام به دور از دسترس کودکان و حیوانات، در یک محیط خشک و خنک نگهداری می‌شود.