توجه: این مطلب به منظور افزایش آگاهی ارائه شده است و هرگونه تصمیم مربوط به مصرف دارو باید تحت نظر پزشک باشد.
یکی از داروهای مفید و موثر برای کنترل حملات تشنجی در بیماران مبتلا به صرع، قرص رهاکین یا سدیم والپرووات است. این دارو همچنین مورد استفاده قرار می‌گیرد برای درمان برخی از بیماری‌های دیگر از جمله افسردگی، میگرن، و دردهای عصبی ناشی از دیابت. توصیه‌ی تجویز این دارو توسط پزشکان برای بیمارانی که با این شرایط مواجه هستند، صورت می‌گیرد.
رهاکین یک داروی ضدتشنج است که بیشتر برای کنترل و درمان صرع استفاده می‌شود. اما در برخی موارد، این دارو نیز برای درمان اختلالات دوقطبی، مانیا (سرخوشی) و افسردگی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو در فرم‌های قرص، شربت و آمپول تولید می‌شود، و شربت رهاکین به ویژه برای کودکان مناسب است. هرچند استفاده از آمپول این دارو برای کنترل تشنج در موارد اورژانسی، معمولاً کمتر مرسوم است.
عوارض جانبی شایع این دارو شامل خواب‌آلودگی، بی‌حالی و تلوتلو خوردن است که در ابتدای مصرف تقریباً همه افراد آن را تجربه می‌کنند. اما معمولاً این عوارض پس از چند روز یا چند هفته کاهش می‌یابند.
رهاکین چیست ؟
همانطور که گفتیم رهاکین یا همان سدیم والپروات یکی از داروهای ضدتشنج پرکاربرد است که برای درمان صرع و اختلالات دوقطبی و سایر بیماری‌ها استفاده می‌شود. این دارو به صورت شربت و قرص با دوزهای 200 و 500 میلی‌گرم تولید می‌شود. عوارض شایع این دارو شامل خواب‌آلودگی، افزایش وزن، لرزش اندام‌ها و عوارض گوارشی است. مقدار مصرف این دارو به سن و نوع بیماری فرد بستگی دارد.
رهاکین برای چه بیماری هایی استفاده می شود
قرص و شربت رهاکین برای درمان چندین بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو در گذشته به عنوان خط اول درمانی برای انواع مختلف صرع مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما در حال حاضر نیز به علاوه درمان صرع، در بیماری‌های دیگر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، شامل:
- میگرن
- مانیا (یا سرخوشی)
- اختلال شخصیتی دوقطبی
- درمان کمکی در ترک اعتیاد
- افسردگی
- پیشگیری و کنترل تشنج در بیماران مبتلا به تومورهای مغزی
- صرع (در کودکان بزرگتر از ۲ سال)
استفاده از سدیم والپروات (رهاکین) می‌تواند به حدودی سردردهای ناشی از میگرن را کاهش دهد، اما معمولاً برای درمان میگرن، ابتدا از داروهای خاص میگرن استفاده می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که برای درمان بیماری مانیا و اختلال دوقطبی، رهاکین (سدیم والپروات) بهتر از سایر داروها جواب می‌دهد.
در چه مواردی باید مصرف داروی رهاکین را منع کرد؟
استفاده از رهاکین (سدیم والپروات) در شرایط زیر منع می‌شود:
- کودکان کمتر از دو سال
- نارسایی کبدی
- حساسیت مفرط به دارو
- نقرس
- افسردگی های توام با افکار خودکشی
- بارداری
- شیردهی
رهاکین (سدیم والپروات) توانایی عبور از جفت را دارد که می‌تواند در دوران بارداری منع مصرف داشته باشد. استفاده از این دارو می‌تواند باعث اختلال در تکامل سیستم عصبی (اسپاینابیفیدا) در جنین شود. همچنین، ممکن است این دارو به مقدار کمی داخل شیر مادر نیز ترشح شود و باعث ایجاد عوارض مختلف در نوزادان گردد. باید توجه داشت که احتمال ایجاد مسمومیت کبدی ناشی از مصرف رهاکین در کودکان کمتر از دو سال بسیار بیشتر است. به علت داشتن دفع کبدی، در افراد مبتلا به اختلالات کبدی، مصرف رهاکین کاملاً منع شده است.
نحوه و مقدار مصرف قرص و شربت رهاکین چگونه است؟
رهاکین یا سدیم والپروات بیشتر به صورت خوراکی و در قالب قرص یا شربت تولید می‌شود. استفاده از آمپول این دارو به ندرت و برای شرایط حاد و به صورت وریدی تجویز می‌شود. مقدار مجاز مصرف رهاکین یا سدیم والپروات به نوع بیماری و وضعیت فرد بستگی دارد. در ادامه به آن میپردازیم:
1- مقدار مصرف برای درمان صرع:
برای درمان صرع در بزرگسالان، عادتاً از قرص رهاکین 200 سه بار در روز به عنوان جزء اولیه درمان استفاده می‌شود. دوز دارو به تدریج و با توجه به واکنش بدن فرد افزایش می‌یابد تا به حداکثر 2500 میلی‌گرم در 24 ساعت (معادل 5 عدد قرص رهاکین 500) برسد. این افزایش دوز معمولاً تحت نظر پزشک انجام می‌شود و هدف آن کنترل صرع و کاهش حملات آن است.
در کودکان، دوز دارو بر اساس وزن بدن آنها تنظیم می‌شود، عموماً در بازه 20 تا 40 میلی‌گرم برای هر کیلو وزن بدن. این روش تضمین می‌کند که دوز دارو برای هر کودک با توجه به نیازهای ویژه او تعیین شود و اثربخشی درمانی ماکسیمم را به دست آورد.
همچنین، همواره تنظیم دقیق دوز دارو و نظارت مداوم توسط پزشک اطمینان از اثربخشی و ایمنی درمان را فراهم می‌کند. به همین دلیل، هرگونه تغییر در دوز دارو یا روند درمان باید تحت نظر پزشک مختص انجام شود تا احتمال وقوع عوارض جانبی کاهش یابد و درمان بهینه صرفاً به نفع بیمار باشد.
2- مقدار مصرف برای درمان اختلالات دوقطبی و مانیا :
برای درمان اختلالات مانیا و دو قطبی، استفاده از قرص رهاکین 200 سه بار در روز رویکردی است که به‌طور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرد. این داروها تاثیر مثبتی در کنترل علایم اختلالات مانیا و دو قطبی دارند و باعث کاهش فعالیت زیاد و سیکل‌های متغیر خلقی می‌شوند.
در صورت نیاز به مصرف رهاکین 200 در کودکان، دوز دارو باید با دقت و توسط پزشک تنظیم شود، بهترین حالت این است که توسط پزشک متخصص اطفال انجام گیرد. زیرا داروها در کودکان ممکن است تاثیرات جانبی مختلفی داشته باشند و نیاز به تنظیم دقیق دوز دارو برای هر کودک به عنوان یک موضوع حیاتی تلقی می‌شود.
استفاده از داروهایی مانند رهاکین 200 در کودکان نیازمند نظارت دقیق پزشک و هماهنگی با والدین است. همچنین، برای کاهش خطر عوارض جانبی و بهره‌وری بهتر از دارو، رعایت دستورات پزشک و مراقبت‌های لازم ضروری است.
با توجه به اهمیت موضوع، همکاری و تعامل بین پزشکان، والدین و کودکان بسیار حیاتی است تا درمان بهتر و مؤثرتری انجام شود و زندگی روزمره کودکان با اختلالات مانیا و دو قطبی بهبود یابد.
3- مقدار مصرف برای درمان میگرن:
گاهی برای تسکین دردهای میگرنی، افراد از داروهایی مانند رهاکین 200 بهره می‌برند که مصرف آن باید بهترین طریقه توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب تنظیم شود. این داروها از طریق مکانیسم‌های خاصی اثر مثبتی در کاهش درد و افزایش راحتی بیمار دارند.
استفاده از داروهای ضد میگرن مانند رهاکین 200 برای کاهش درد و عوارض مرتبط با میگرن، نیاز به توجه ویژه به دستورات پزشک دارد. همچنین، برای کاهش احتمال عوارض جانبی و اثربخشی بهتر این دارو، می‌توان به راهنمایی‌های پزشک مراجعه کرد.
به علاوه، به منظور مدیریت بهتر دردهای میگرنی، افراد ممکن است از روش‌های مکمل و جایگزین مانند تغییرات در روزمره زندگی، تغذیه مناسب، و تکنیک‌های رهایی استرس نیز بهره‌برداری کنند. این روش‌ها ممکن است به عنوان مکمل به درمان دارویی، در بهبود علایم و کاهش تکرار دردهای میگرن مؤثر باشند.
بنابراین، درمان میگرن بهترین نتیجه را زمانی خواهد داشت که از ترکیب موارد مختلفی از جمله داروهای مناسب، تغییرات در سبک زندگی و روش‌های مکمل استفاده شود و همه این اقدامات تحت نظر متخصصان مغز و اعصاب انجام گیرد.
مصرف رهاکین چه عوارضی دارد؟
درمان صرع در بزرگسالان اغلب با استفاده از داروهایی مانند رهاکین (سدیم والپروات) آغاز می‌شود. این دارو می‌تواند عوارض جانبی مختلفی را بر سیستم‌های مختلف بدن داشته باشد، اما مهمترین عوارض آن شامل لرزش بدن، تلوتلو خوردن، خواب آلودگی، و افزایش وزن است. علاوه بر این، مصرف رهاکین ممکن است عوارض دیگری نیز داشته باشد که شامل:
- کبد چرب
- التهاب پانکراس
- التهاب کبد
- مسمومیت کبدی
- ریزش مو (معمولاً گذرا است و بهبود می‌یابد)
- هیرسوتیسم
- واکنش‌های پوستی مانند کهیر، خارش، آکنه، و التهاب پوست و لایه‌های مخاطی
- دردهای شکمی، اسهال و گاهی یبوست
- افت فشار خون و افزایش ضربان قلب
- سرکوب مغز استخوان (با علائمی مانند کاهش تعداد گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها که خود را نشان می‌دهد)
- افزایش وزن
مصرف رهاکین در کودکان با احتمال بیشتری می‌تواند منجر به التهاب و مسمومیت کبدی شود. برای پیشگیری از بروز عوارض کبدی و عوارض خونی ناشی از این دارو، قبل از شروع درمان، آزمایشات عملکرد کبدی و آزمایش خون (CBCdif) برای فرد لازم است و تکرار این آزمایشات در طول درمان با سدیم والپروات (رهاکین) ضروری است.
تداخلات دارویی رهاکین
استفاده از داروی رهاکین ممکن است در متابولیسم بسیاری از داروها تداخل ایجاد کند. این تداخلات دارویی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ایمی پنم
- اتوسوکسیماید
- کاربامازپین
- فنی توئین
- لاموتریژین
- پیریمیدون
- فلبامات
- قرص‌های ضد بارداری
- داروهای ضد افسردگی
- وارفارین
- دیازپام
در زنانی که در سنوات باروری قرار دارند و از رهاکین استفاده می‌کنند، توصیه می‌شود به جای استفاده از قرص‌های ضد بارداری، از سایر روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده کنند. زیرا مصرف رهاکین می‌تواند منجر به کاهش تأثیر داروهای ضد بارداری خوراکی شود و خطر بارداری‌های ناخواسته را افزایش دهد.
داروی جایگزین رهاکین
قبل از آغاز بحث درباره جایگزینی قرص رهاکین یا همان سدیم والپروات، باید به این نکته اشاره کنیم که قطع ناگهانی مصرف این دارو ممکن است منجر به بازگشت یا تشدید تشنج‌ها در بیماران مبتلا به صرع شود. همچنین، باید تاکید شود که مطالب ارائه شده در این مقاله تنها جنبه آموزشی دارد و توصیه نمی‌شود که افراد بدون صلاحیت به‌طور خودسرانه این داروها را تجویز یا مصرف کنند.
از نظر کلی، بستگی به نوع بیماری دارویی، می‌توان از داروهای مختلفی به‌عنوان جایگزین برای قرص یا شربت رهاکین استفاده کرد. به‌عنوان مثال، برای درمان میگرن می‌توان از داروهای خاصی مانند سوماتریپتان استفاده کرد. همچنین، برای درمان تشنج در افرادی که دچار تومور مغزی هستند، می‌توان از داروهایی مانند لاموتریژین یا توپیرامات به‌عنوان جایگزین برای رهاکین (سدیم والپروات) استفاده کرد. همچنین، برای درمان صرع‌های پارشیال و تونیک‌کلونیک، می‌توان از داروهایی مانند کاربامازپین یا فنی توئین استفاده کرد.
در ادامه به برسی هر کدام از این دارو ها میپردازیم:
1- کاربامازپین برای جایگزین شدن رهاکین برای درمان صرع
کاربامازپین یکی از داروهای اساسی در درمان صرع پارشیال و تونیک کلونیک محسوب می‌شود. همانطور که رهاکین درمان صرع و اختلالات دو قطبی را ممکن می‌سازد، کاربامازپین نیز برای درمان این اختلالات مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر این، عوارض جانبی کاربامازپین می‌تواند تا حد زیادی شبیه به رهاکین باشد.
2- سوماتریپتان جایگزین سدیم والپروات در درمان میگرن
سوماترپتان یکی از داروهای اساسی درمانی برای میگرن است و به عنوان یک داروی مهم در درمان سردرد خوشه ای نیز شناخته می‌شود. از سوماترپتان به منظور کاهش دردهای میگرن و سردردهای خوشه ای استفاده می‌شود. این دارو ممکن است در بسیاری از موارد به عنوان یک جایگزین بهتر برای رهاکین در درمان میگرن عمل کند.
3- لاموتریژین برای جایگزین رهاکین
یکی از روش‌های موثر در کنترل بیماران مبتلا به صرع، استفاده از داروهای ضدتشنج است. در این زمینه، یکی از داروهای کمکی که برای کنترل صرع مورد استفاده قرار می‌گیرد، لاموتریژین است. مقایسه با دیگر داروهای ضدتشنج نظیر کاربامازپین، فنی توئین و رهاکین نشان می‌دهد که لاموتریژین اثر کمتری دارد، اما با این وجود، این دارو می‌تواند در برخی موارد مفید باشد. به عنوان مثال، لاموتریژین می‌تواند برای کنترل تشنج‌ها در بیمارانی که دچار آسیب‌های مغزی مانند سکته مغزی یا ضربه مغزی شده‌اند، استفاده شود.
برای مثال، این دارو ممکن است در کاهش فعالیت‌های الکتریکی غیرطبیعی در مغز که منجر به تشنج می‌شود، موثر باشد. این امر می‌تواند به کاهش فراوانی تشنج‌ها و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک کند.
همچنین، لاموتریژین ممکن است در کنترل دردهای عصبی مرتبط با بیماری صرع نیز مؤثر باشد. این دارو معمولاً توسط پزشکان به عنوان بخشی از برنامه درمانی برای کنترل صرع و مشکلات مرتبط با آن تجویز می‌شود.
به طور کلی، استفاده از لاموتریژین ممکن است در موارد خاص و در ترکیب با سایر روش‌های درمانی، مفید باشد و به کاهش فعالیت‌های ناپذیر مغزی که به تشنج منجر می‌شود، کمک کند. اما مهم است که هر گونه تصمیم درباره مصرف داروها توسط یک تیم درمانی متخصص ترتیب داده شود و بر اساس شرایط و نیازهای خاص هر بیمار اتخاذ شود.
4- فنی توئین جایگزین والپروات سدیم برای درمان صرع
فنی توئین به عنوان یکی از اصلی‌ترین داروها برای پیشگیری از حملات تشنجی در بیماران مبتلا به آسیب‌های مغزی نظیر سکته مغزی و ضربه مغزی شناخته می‌شود. علاوه بر این، همچون کاربامازپین، فنی توئین می‌تواند در درمان انواع مختلف صرع از جمله صرع پارشیال و تونیک کلونیک مورد استفاده قرار گیرد. از آنجایی که فنی توئین به عنوان یک داروی ضدتشنج کارآمد شناخته می‌شود، در برخی موارد می‌تواند به عنوان یک جایگزین موثر برای والپروات سدیم مورد استفاده قرار گیرد.
استفاده از فنی توئین می‌تواند به کاهش فراوانی حملات تشنجی و بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند. این دارو با کاهش فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز که منجر به تشنج می‌شود، موثر عمل می‌کند. همچنین، اثرات مضافتی آن در کنترل دردهای عصبی مرتبط با صرع نیز ممکن است موثر باشد.
بنابراین، توصیه می‌شود که در ترکیب با سایر روش‌های درمانی و با توجه به شرایط و نیازهای خاص هر بیمار، استفاده از فنی توئین توسط تیم درمانی متخصص تعیین شود. همچنین، باید به خاطر داشت که هر گونه تصمیم در مورد مصرف داروها باید توسط پزشک متخصص گرفته شود و باید به دقت دستورات و دستورالعمل‌های آن پیروی شود.
نکاتی در رابطه با مصرف داروی رهاکین :
- در صورتی که شما داروی دیگری مصرف می‌کنید، حتما به منظور جلوگیری از هرگونه تداخلات احتمالی، پزشک خود را در جریان قرار دهید و لیستی از تمام داروهایی که ممکن است مصرف کنید را به او ارائه دهید.
- از مصرف الکل و یا داروهایی که حاوی الکل هستند، همچون داروهای ضعیف‌کننده مغز و اعصاب، به شدت پرهیز کنید.
- در صورتی که با بیماری‌های خودايمنی نظیر سیستمیک لوپوس یا اریتماتوز مبتلا هستید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
- . قبل از مصرف داروها در صورتی که در حال بارداری، شیردهی، دارای دیابت، نقص کبدی یا نقص کلیوی هستید، حتما پزشک خود را در جریان قرار دهید.
- برای تغییر در دوز درمان و ادامه درمان، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و از قطع ناگهانی یا کاهش دوز دارو به صورت خودسرانه پرهیز کنید.
- پیش از شروع درمان با این دارو، اطمینان حاصل کنید که بیمار از نظر وجود عوامل مستعد کننده خونریزی، مشکلی ندارد.
- هرگز بدون مشورت با پزشک، داروها را قطع نکنید.
- اگر هر گونه عوارض جانبی نظیر یرقان، استفراغ، کاهش اشتها یا عدم کنترل تشنج با مصرف این دارو رخ داد، باید بلافاصله دارو را قطع کرده و به پزشک مراجعه نمایید.
توصیه های مهم :
۱. به علت تأثیراتی که قرص رهاکین بر سیستم عصبی دارد، استفاده از آن باید تحت نظر پزشک و به‌طور مداوم صورت گیرد.
۲. اگرچه ممکن است در چند هفته اول درمان احساس بهبودی نکنید، اما پیشنهاد می‌شود که به روند درمان ادامه دهید و طبق برنامه تعیین شده از طریق مشاوره با پزشک خود عمل کنید.
۳. قطع داروی رهاکین بدون مشورت با پزشک ممکن است منجر به عوارضی نظیر حمله تشنجی شود، بنابراین توصیه می‌شود که این دارو را به آرامی و به‌طور تدریجی قطع کنید.
۴. ممکن است پزشک در ابتدای درمان با مقدار کمی از دارو آغاز کند و سپس مقدار آن را افزایش دهد تا بدن به دارو عادت کند.
۵. اگر قصد بارداری دارید، به پزشک خود اطلاع دهید تا مشورت درباره قطع دارو صورت گیرد و در طول مصرف این دارو از روش‌های مناسب برای جلوگیری از بارداری استفاده کنید.
بررسی تفاوت در برند های سدیم والپروات
سدیم والپروات با نام‌های تجاری مختلف توسط شرکت‌های مختلف تولید می‌شود. این محصولات در مقادیر و انواع متفاوتی موجود هستند، بنابراین اگر قادر به تهیه داروی مورد نظر توسط پزشک نشدید، حتما باید به پزشک خود مراجعه کرده و درخواست تغییر دارو و جایگزینی آن با یک محصول مناسب دیگر را ارائه دهید. باید به یاد داشت که بدون مشورت پزشک، از تغییر برند داروی خود خودداری کنید. همچنین، در نظر داشته باشید که در برخی موارد، تعویض دارو ممکن است منجر به تغییر در مقدار مصرف دارو شود.