توجه: این مطلب به منظور افزایش آگاهی ارائه شده است و هرگونه تصمیم مربوط به مصرف دارو باید تحت نظر پزشک باشد.
در طول جنگ جهانی دوم، پزشکان آلمانی متادون را برای کاهش درد مجروحان جنگی تولید کردند. امروزه، متادون به‌عنوان بخشی از برنامه‌های درمانی برای ترک اعتیاد به هروئین یا مسکن‌های مخدر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو به دلیل ویژگی‌های خاص خود، یعنی قابلیت درمان اعتیاد در کنار خطر وابستگی به خود، از اهمیت بسیاری برخوردار است.
علاوه بر کاربردهای متادون در درمان اعتیاد، باید به عوارض جانبی و تداخلات دارویی آن نیز توجه شود. استفاده از این دارو ممکن است همراه با عوارض جانبی نظیر تهوع، استفراغ، خشکی دهان، افسردگی، اضطراب، اختلالات خواب و تغییرات در فشار خون باشد. همچنین، تداخلات دارویی متادون با داروهای دیگر نیز ممکن است به وقوع بپیوندد و باید در نظر گرفته شود.
به‌طور کلی، استفاده از متادون نیازمند نظارت دقیق پزشک است و باید با آگاهی کامل از کاربردها، عوارض جانبی و تداخلات دارویی آن صورت گیرد.
متادون چیست؟
متادون یکی از داروهای مسکن اپیوئیدی است که نحوه واکنش مغز و سیستم عصبی به درد را تغییر می‌دهد و باعث ایجاد احساس آرامش می‌شود. این دارو اثرات خود را کندتر از سایر مسکن‌های قوی مانند مورفین اعمال می‌کند.
همچنین، متادون از تمایل به مواد مخدری مانند کدئین، هروئین، هیدروکودون، مورفین و اکسی کدون جلوگیری می‌کند. با مصرف این دارو، احساس مشابهی با مصرف این مواد ایجاد می‌شود که افراد را از مصرف آن‌ها باز می‌دارد. با این حال، با وجود اینکه متادون نسبت به سایر مواد مخدر ایمن‌تر است، اما مصرف آن باید تحت نظارت پزشک باشد، زیرا مصرف خودسرانه می‌تواند منجر به اعتیاد یا مسمومیت در کودکان، نوجوانان و حتی بزرگسالان شود.
موارد مصرف و فواید متادون
متادون، همانند سایر مواد دارویی، کاربردهای مختلفی دارد و به توجه به شرایط فرد، ممکن است برای موارد مختلفی تجویز شود. بهترین زمان مصرف متادون نیز بسته به نوع کاربرد آن توسط پزشک مشخص می‌شود. با این توضیحات، اهمیت اجتناب از مصرف خودسرانه متادون بیشتر مشخص می‌شود. به‌طور کلی، موارد استفاده از متادون به شرح زیر است:
- ترک اعتیاد: متادون در اشکال مختلفی ارائه می‌شود، از جمله شربت متادون. این دارو برای کمک به ترک اعتیاد به هروئین یا سایر مواد مخدر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- کاهش درد: در صورتی که شخص به علت جراحت، جراحی یا بیماری مزمن با درد شدید مواجه شود، پزشک ممکن است مصرف متادون را تجویز کند. با این حال، باید به یاد داشت که متادون فقط برای افرادی استفاده می‌شود که نمی‌توانند از داروهای مسکن غیر اپیوئیدی استفاده کنند یا در مواردی که از روش‌های دیگر مدیریت درد نتیجه‌گرفته نشود.
نحوه مصرف متادون چگونه است؟
باید حتماً داروی متادون را طبق دستور پزشک مصرف کنید؛ زیرا بر اساس شرایط شما تجویز شده است. اجازه ندهید بیش از حد دارو را مصرف کنید، به دفعات بیشتر یا برای مدت زمان بیشتری مصرف نمایید. به‌عنوان مثال، از متادون ۲۰ را به‌طور خودسرانه با دوز بالاتر جایگزین نکنید. این امر به‌ویژه برای بیماران مسن که ممکن است به اثرات داروهای ضد درد حساسیت بیشتری داشته باشند، بسیار مهم است. مصرف بیش از حد و برای مدت طولانی این دارو ممکن است باعث ایجاد وابستگی ذهنی یا فیزیکی شود.
همراه با متادون، راهنمای دارویی ارائه می‌شود. دستورالعمل‌ها را به‌دقت بخوانید و دنبال کنید. اگر سؤالی دارید، از پزشک خود بپرسید. در مورد طریقه مصرف قرص متادون ۴۰ هم باید توجه داشت که آن را به‌طور کامل قورت دهید. از خرد کردن، شکستن، جویدن یا حل کردن آن خودداری کنید. فقط اگر قرص‌ها از نوع پراکنده‌شونده هستند حل کردن آن در آب یا آب مرکبات توصیه می‌شود.
عوارض قرص متادون چیست؟
Methadone، همچون سایر داروها، عوارض جانبی خاص خود را دارد، اما به‌خاطر توصیه پزشک و تجویز دارو به شما، احتمال تجربه کمترین میزان عوارض وجود دارد. مهم است به‌خاطر داشته باشید که برخی افراد ممکن است Methadone را به‌صورت غیرقانونی و بدون نسخه مصرف کنند که ممکن است به مشکلات جدی منجر شود. عواقب مصرف غیرقانونی Methadone شامل ابتلا به بیماری‌هایی مانند HIV و هپاتیت C است، زیرا از سرنگ‌های مشترک استفاده می‌کنند.
در صورت استفاده نادرست، ممکن است عوارض زیر را تجربه کنید:
- بی‌قراری
- ناراحتی معده یا استفراغ
- آهسته نفس کشیدن
- خارش پوست
- عرق کردن شدید
- یبوست
- مشکلات جنسی
- افزایش وزن
- تغییر در روند خواب
- تغییر میزان اشتها
- سردرد
- دل‌درد
- خشک شدن دهان
- گرگرفتگی
- تغییرات خلق‌وخوی
بعضی از عوارض جانبی جدی‌تر ممکن است شامل مشکلات در تنفس، غش یا سبکی سر، کهیر یا راش لب‌ها، زبان، گلو یا صورت متورم، درد قفسه سینه یا ضربان قلب سریع، توهم یا گیجی، تشنج، مشکل در بلع، خواب‌آلودگی شدید و دوره‌های قاعدگی غیرمعمول است. در صورت تجربه هرکدام از این علائم، بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
خطرات جدی متادون که باید به آن توجه کرد
برخی از افراد باید هیچگاه Methadone را، به‌ویژه به‌صورت خودسرانه، مصرف نکنند. به‌عنوان مثال، برخی افراد قرص Methadone را برای تاخیر در حالت خواب مفید می‌دانند، اما این ممکن است برای افراد با سوابق بیماری خطرناک باشد. اگر شما شرایط زیر را دارید، حتماً باید پیش از مصرف این دارو به پزشک خود اطلاع دهید:
- سابقه بیماری قلبی
- اختلال در ریتم قلب
- عدم تعادل الکترولیت
- مشکلات تنفسی یا بیماری ریوی
- سابقه ضربه به سر، تومور مغزی یا تشنج
- بیماری کبد یا مشکلات کلیه و ادراری
- مشکلات کیسه صفرا، لوزالمعده یا تیروئید.
امیدوارم که این اطلاعات مفید باشد و به افراد کمک کند تا به‌طور مسئولانه‌تر با مصرف Methadone و دیگر داروها روی آیند.
تداخل دارویی متادون
تداخلات دارویی می‌توانند نحوه عملکرد داروها را تغییر دهند یا خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهند. به عنوان مثال، داروهای ضد درد خاص، مثل بوتورفانول، نالبوفین، و پنتازوسین که مخلوط آگونیست-آنتاگونیست های اوپیوئیدی هستند، نالترکسون، و سامیدورفان ممکن است با مصرف مهارکننده‌های MAO تداخل دارویی جدی داشته باشند که احتمالاً کشنده باشد. همچنین، در طول درمان با متادون، از هیچ گونه مهارکننده MAO استفاده نکنید، زیرا این مهارکننده‌ها می‌توانند باعث تداخل دارویی جدی شوند.
همچنین باید به این نکته توجه داشت که برخی داروها می‌توانند بر حذف متادون از بدن تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، مخمر سنت جان، ضد قارچ‌های آزول مانند ایتراکونازول، آنتی‌بیوتیک‌های ماکرولید مانند اریترومایسین، ریفامایسین، و داروهایی که برای درمان تشنج استفاده می‌شوند ممکن است بر تأثیرات متادون تأثیر بگذارند.
به علاوه، مصرف متادون با برخی از داروهایی که ممکن است باعث خواب‌آلودگی یا مشکلات تنفسی شوند، می‌تواند خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. بنابراین، قبل از مصرف هرگونه داروی جدید همراه با متادون، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و درباره تداخلات دارویی ممکن، خطرات و مزایای استفاده از آن دارو مطلع شوید.
راهکارهایی برای کمک به مدیریت علائم قطع متادون شامل چیست؟
بعضی افراد ممکن است تحمل علائم ترک Methadone را دشوار بدانند. اگر تصمیم به ترک این دارو دارید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید و سعی نکنید بدون راهنمایی متخصص مصرف آن را قطع کنید. ممکن است موارد زیر به شما کمک کند تا علائم ترک را کاهش دهید:
- آب زیادی بنوشید و برای هیدراته نگه‌داشتن بدنتان از آب استفاده کنید؛ زیرا ممکن است با اسهال و استفراغ روبرو شوید و بدنتان به آب نیاز دارد.
- به فعالیت‌های مثبت مانند تماشای فیلم یا خواندن کتاب مشغول شوید که توجه شما را پرت می‌کند.
- پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش علائم ترک و یا پادزهر Methadone تجویز کند.
- ورزش و فعالیت بدنی نیز می‌تواند در کاهش تمایل به مصرف و هوس به مصرف کمک کند.
- شرکت در جلسات روان‌شناختی یا گروهی که در آن علائم ترک به اشتراک گذاشته می‌شود و راهکارهای ذهنی برای قطع وابستگی پیدا می‌شود.
همچنین، پزشک ممکن است بهترین روش ترک Methadone بدون درد برای شما را شروع مصرف با دوز کمتر و سپس به‌تدریج کاهش دادن دوز تجویز کند تا به طور کامل از این دارو وابسته نباشید.
مصرف قرص متادون (Methadone) در دوران بارداری و شیردهی
تا به حال مطالعه کنترل شده‌ای در زنان باردار وجود ندارد. اعتیاد به مواد افیونی در دوران بارداری با پیامدهای نامطلوب مامایی همچون وزن کم هنگام تولد، زایمان زودرس و مرگ جنین همراه است. همچنین، اعتیاد درمان نشده به مواد افیونی معمولاً منجر به ادامه یا عود مصرف غیرقانونی مواد افیونی می‌شود. سندرم محرومیت از مواد افیونی نوزادان (NOWS) نیز یکی از پیامدهای مورد انتظار استفاده طولانی مدت از مواد افیونی در دوران بارداری است.
از هیچ دارویی بدون مشورت و دستور پزشک در دوران بارداری استفاده نکنید.
استفاده از برنامه‌های نگهداری متادون در زنان باردار می‌تواند میزان بروز عوارض مامایی و جنینی، عوارض و مرگ و میر نوزادان را کاهش دهد نسبت به زنانی که از داروهای غیرقانونی استفاده می‌کنند. برای زنانی که به دلیل درد شدید نیاز به درمان روزانه، شبانه‌روزی و طولانی‌مدت مواد افیونی دارند، درمان باید در دوران بارداری تنها در صورتی انجام شود که منافع بالقوه خطرات جدی برای جنین را توجیه کند.
بنابراین، برای زنان تحت درمان نگهدارنده اعتیاد به مواد افیونی، باید خطرات و منافع در دوران بارداری به دقت در نظر گرفته شود و تصمیم‌گیری‌ها با همکاری پزشک انجام شوند.
گزینه‌های گیاهی برای کمک به ترک متادون
بعضی از افراد ترجیح می‌دهند از داروهای گیاهی و مکمل‌ها به جای داروهای تجویزی یا بدون نسخه استفاده کنند. قبل از استفاده از هر گونه داروی گیاهی، اطمینان حاصل کنید که هیچ تداخلی با بیماری‌های زمینه‌ای یا داروهای دیگری که ممکن است مصرف کنید، وجود ندارد. مواردی از داروهای خانگی و مکمل‌های مفید برای کمک به ترک Methadone عبارتند از:
- ملاتونین: این هورمون خواب می‌تواند به مبارزه با بی‌خوابی و بی‌قراری که از علائم ترک و مرتبط با سم‌زدایی بدن است، کمک کند.
- خار مریم: این گیاه می‌تواند به کاهش لرزش و تسکین احساس سنگینی در اندام‌ها کمک کند.
بهترین روش ترک مصرف متادون
همانطور که اشاره شد، برای ترک اعتیاد به قرص متادون، بهتر است به یک کلینیک معتبر مراجعه کنید. اما روش‌های موثر برای ترک اعتیاد به متادون عبارتند از:
1- . سم‌زدایی سریع بدن از متادون
در روش سم‌زدایی سریع، ابتدا پزشک اقدام به معاینات و آزمایشات اعتیاد می‌نماید، همچنین دوز متادون و مدت زمان مصرف آن توسط پزشکان متخصص مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در صورت تغییر در وضعیت بیمار، امکان شروع سم‌زدایی سریع وجود دارد. با این وجود، معتقدیم که روش تدریجی، که به صورت مرحله‌ای اجرا می‌شود، بهتر و موثرتر است. این روش شامل مراحلی است که به تدریج بیمار را از وابستگی به مواد مخدر خارج می‌کند و احتمال بازگشت به وضعیت اعتیاد کمتر می‌شود.
2- سم‌زدایی تدریجی بدن از متادون
در فرآیند قطع متادون، علائم ترک قطعی معمولاً شدید هستند و نیاز به نظارت و مراقبت توسط یک متخصص ترک اعتیاد دارند. در روش تدریجی سم‌زدایی از متادون، این فرآیند از طریق مراحل مختلفی انجام می‌شود که به فرد کمک می‌کند نه تنها از اعتیاد جسمی، بلکه از اعتیاد روانی نیز غلبه کند.
این روش اغلب شامل تدریجی کاهش دوز متادون، استفاده از داروهای جایگزین برای کنترل علائم ترک، پشتیبانی روانی و اجتماعی، و آموزش مهارت‌های مدیریت استرس و افزایش توانایی‌های مقابله با وضعیت‌های ناگوار است. این رویکرد یک روند بهتر و مؤثرتر را برای فرد فراهم می‌کند تا به طور کامل از وابستگی به متادون خارج شود و احتمال بازگشت به وضعیت اعتیاد را کاهش دهد.
نشانه های ترک قرص متادون
پس از ترک قرص متادون، فرد ممکن است با علائم و نشانه‌هایی مواجه شود که شامل موارد زیر می‌شوند:
- گیجی
- یبوست
- سرگیجه
- حالت تهوع
- درد عضلانی
- تعریق شدید
- مشکلات خواب
- مشکل در تنفس
این علائم معمولاً ناشی از فرآیند ترک و تنظیم مجدد بدن به عدم حضور متادون است و ممکن است در طول فرآیند ترک به وجود آیند. اما با پشتیبانی و مراقبت‌های مناسب، این علائم قابل مدیریت و کاهش می‌یابند. برای کاهش این عوارض، بهتر است ترک متادون تحت نظارت پزشکی و با استفاده از روش‌های مناسب صورت گیرد.
در برخی شرایط علائم ترک اعتیاد قرص متادون ممکن است به‌حدی شدید باشد که فرد نشانه‌های زیر را تجربه کند:
- فسردگی
- بی‌خوابی
- آبریزش بینی
- لرز و گرگرفتگی
- بی‌قراری و اضطراب
- درد عضلانی یا درد مفاصل
- تمایل شدید به مصرف متادون
این علائم معمولاً بخاطر تنظیم مجدد بدن به عدم حضور متادون رخ می‌دهند و ممکن است به طور متناوب یا مداوم ایجاد شوند. اما با پشتیبانی مناسب، این علائم قابل مدیریت هستند و به مرور زمان کاهش می‌یابند. در صورت تجربه عوارض جدی یا به شدت مزاحم، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و نیازهای درمانی خود را با او مشاوره کنید.
ترک متادون تا چند روز طول میکشد؟
یکی از سؤالات متداول و مهم درباره ترک اعتیاد به متادون، مدت زمان لازم برای ترک این دارو است. بسیاری از افراد که تصمیم به ترک متادون نمی‌گیرند و از این فرآیند می‌ترسند، به دلیل دوره خماری پس از ترک متادون این انگیزه را ندارند. باید توجه داشت که اگر ترک اعتیاد تحت نظر پزشک متخصص و در مراکز معتبر انجام شود، فرآیند ترک بسیار آسان‌تر و سریع‌تر خواهد بود. همچنین باید اشاره کرد که علائم ترک اعتیاد به قرص متادون یک تا سه روز پس از آخرین مصرف ظاهر می‌شود و روز ششم بعد از ترک، بیشترین سختی را تجربه خواهید کرد.
در صورتی که ترک متادون ۲۰ یا ۴۰ تحت نظر روانپزشک متخصص و در مراکز ترک اعتیاد انجام شود، با کمترین میزان سختی همراه خواهد بود.