توجه: این مطلب به منظور افزایش آگاهی ارائه شده است و هرگونه تصمیم مربوط به مصرف دارو باید تحت نظر پزشک باشد.
کلردیازپوکساید یا لیبریوم، داروی نسخه‌ای است که اساساً برای درمان علائم اضطراب استفاده می‌شود. این دارو ممکن است به تنهایی یا در ترکیب با دیگر داروها مصرف شود. این دارو به دسته‌ای از داروهای ضد اضطراب معروف به بنزودیازپین‌ها تعلق دارد و یک بنزودیازپین طولانی اثر است که ممکن است برای اهدافی متفاوت از آنچه در راهنمای دارو ذکر شده استفاده شود. کلردیازپوکساید در سال ۱۹۵۶ توسعه یافت و در سال ۱۹۶۰ برای استفاده تایید شد.
کلردیازپوکساید برای چیست؟
کلردیازپوکساید، یک داروی از دسته بنزودیازپین‌ها است که برای موارد مختلف استفاده می‌شود. این دارو به درمان اضطراب و ترک الکل مورد استفاده قرار می‌گیرد و همچنین در کاهش ترس و اضطراب مرتبط با جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنزودیازپین‌ها به گروهی از داروهای مضعف سیستم عصبی مرکزی تعلق دارند و از طریق افزایش اثرات گابا، یک ماده شیمیایی در بدن، اثر آرام‌بخشی دارند.
این دارو توسط FDA برای درمان اضطراب در کودکان بالای شش سال تأیید شده است و همچنین ممکن است در موارد خاص خارج از مصرف تایید شده، مانند درمان کاتاتونیا، مورد استفاده قرار گیرد. اراده اجتنابی و مصرف این دارو با دیگر بنزودیازپین‌ها توصیه نمی‌شود.
کلردیازپوکساید به عنوان یک عامل تقویت‌کننده همراه با داروهای دیگر نظیر داروهای ضد روان‌پریشی، تثبیت‌کننده‌های خلق و خو، SSRI و SNRI برای درمان اختلالات روان‌پریشی و اختلالات اضطرابی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو به عنوان یکی از کم‌مضرترین بنزودیازپین‌ها شناخته می‌شود. با این حال، ترکیب آن با دیگر بنزودیازپین‌ها توسط پزشکان توصیه نمی‌شود.
آیا کلردیازپوکساید فشار را بالا می برد؟
استفاده از کلردیازپوکساید منجر به کاهش قابل توجه فشار خون، کاهش ضربان قلب و کاهش عملکرد قلب می‌شود. این داروهای بنزودیازپین ممکن است فشار خون را کاهش دهند و عوارض جانبی مانند برادیکاردی (کاهش ضربان قلب) و افت تنفسی را ایجاد کنند، که در نتیجه ممکن است منجر به وضعیت‌های خطرناک شود، از جمله ایجاد کما یا حتی مرگ.
به طور کلی، بنزودیازپین‌ها مثل کلردیازپوکساید ممکن است تأثیرات منفی بر فشار خون داشته باشند و می‌توانند به کاهش آن منجر شوند. از این رو، مصرف این داروها باید تحت نظر پزشک باشد تا به ویژه در افرادی که با مشکلات فشار خون دست و پنجه نرم کرده‌اند.
روش مصرف کلردیازپوکساید
پیش از شروع مصرف کلردیازپوکساید، راهنمای دارویی که توسط پزشک ارائه شده است را به دقت مطالعه کنید. این دارو را به صورت خوراکی مصرف کنید و دقیقاً به توصیه‌های پزشک خود عمل کنید. دوز مصرفی بر اساس سن، وضعیت پزشکی شما و پاسخ به درمان متفاوت است. در صورتی که این دارو به مدت طولانی مصرف می‌شود، ممکن است به علت تسهیل بر اثربخشی دارو کمبودی احساس شود. در این صورت، با پزشک خود مشورت کنید.
هنگامی که این دارو به مدت طولانی مصرف می‌شود، ممکن است احتمال اعتیاد به آن وجود داشته باشد. در صورت داشتن اختلال مصرف مواد، احتمال اعتیاد بیشتر می‌شود. همواره دارو را به دقت طبق دستور پزشک خود مصرف کنید و هرگونه سوالی را از او بپرسید.
کلردیازپوکساید معمولاً بیش از ۴ ماه مصرف نمی‌شود. دستورالعمل‌های دوز پزشک خود را به دقت دنبال کنید و به هیچ وجه بدون مشورت با پزشک خود مصرف دارو را قطع نکنید. در صورت نیاز به قطع مصرف، با پزشک خود مشورت کنید تا احتمال عوارض ترک زندگی‌تهدیدکننده کاهش یابد.
تاثیر کلردیازپوکساید برای ترک اعتیاد به الکل
کلردیازپوکساید، با اثرات شل‌کننده عضلانی خود، به عنوان یک راهکار مؤثر برای کمک به کاهش علائم ترک الکل مورد استفاده قرار می‌گیرد. زمانی که شخص به الکل وابسته می‌شود، بدن به مقدار زیادی الکل عادت می‌کند. این به این معناست که چند ساعت پس از مصرف آخرین دز الکل، علائم ترک آغاز می‌شود زیرا اثر الکل از بین می‌رود.
بنابراین، ترک الکل به دلیل علائم ترک، چالش‌آمیز است. سم‌زدایی از مصرف یک دوره کوتاه دارویی برای جلوگیری از علائم ترک در فاصله زمانی قطع الکل کمک می‌کند. کلردیازپوکساید به عنوان یکی از داروهای متداول برای کمک به ترک اعتیاد به الکل استفاده می‌شود.
تاثیر قرص کلردیازپوکساید برای معده
استفاده از قرص کلردیازپوکساید نه تنها برای مشکلات معده بلکه برای سندروم روده تحریک‌پذیر نیز ممکن است موثر باشد. این دارو با ترکیب کلردیازپوکساید و کلیدینیم، همراه با دیگر داروها، به منظور درمان مشکلات گوارشی از قبیل زخم معده، سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) و انتروکولیت (التهاب کولون و روده کوچک) به کار می‌رود. این ترکیب دارویی عمدتاً با شل کردن عضلات معده و روده، که به کاهش گرفتگی منجر می‌شود، اثر مثبت دارد. همچنین، مقدار اسید معده را نیز کاهش می‌دهد.
کلردیازپوکساید برای کودکان چه اثری دارد؟
استفاده از کلردیازپوکساید در کودکان تحت ۶ سال سن ممنوع است؛ اما برای کودکان بالای ۶ سال، ممکن است در مواقع اضطراب مصرف شود. شواهد نشان می‌دهد که بنزودیازپین‌ها، به‌ویژه در شرایط استرس‌زایی مثل جراحی، که ممکن است اضطراب حاد را ایجاد کند، می‌توانند در کودکان مؤثر باشند. این داروها می‌توانند به کاهش مشکلات تمرکز، بهبود خواب، کنترل مشکلات رفتاری، و اصلاح عملکردی کمک کنند.
لطفاً توجه داشته باشید که هر گونه استفاده از دارو در کودکان باید تحت نظر پزشک باشد و فقط بر اساس توصیه‌های وی انجام شود.
مکانیسم اثر کلردیازپوکساید
مکانیسم اثر کلردیازپوکساید به این صورت است که این دارو دارای اثرات ضد اضطراب، آرام بخش، محرک اشتها و ضد درد (با شدت کم) می‌باشد. به نظر می‌رسد که این دارو تحریکات بیشتری که در تشکیل شبکه‌های مختلف ساقه مغز ایجاد می‌شود، را مسدود سازی می‌کند. این اثرگذاری به عنوان یک نقطه مهم در کنترل علائم مرتبط با اضطراب و استرس تلقی می‌شود.
تحقیقات بر روی گونه‌های مختلف حیوانات نشان داده‌اند که این دارو بر سیستم لیمبیک مغز تأثیر می‌گذارد. شواهد جدید نیز نشان می‌دهد که این سیستم در واکنش‌های احساسی نقش دارد. مهار عصبی که توسط کلردیازپوکساید ایجاد می‌شود، به خصوص باعث ایجاد خصوصیات آرام‌بخش، خواب‌آور، ضد اضطراب و شل‌کننده عضلانی می‌شود.
کلردیازپوکساید بعد از چند ساعت اثر می گذارد؟
اثرات کلردیازپوکساید به طور عمده در عرض زمانی مختصری، معمولاً در ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از مصرف، آغاز می‌شود. نیمه عمر این دارو حدوداً بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت است، به این معنا که بیشترین تأثیر را در این بازه زمانی نشان می‌دهد.
بهترین زمان مصرف کلردیازپوکساید
می‌توانید کلردیازپوکساید را با یا بدون تغذیه مصرف نمایید. لیبریوم ممکن است برای برخی افراد اثرات خواب‌آور داشته باشد، به همین دلیل توصیه می‌شود که مصرف آن را قبل از خواب انجام دهید.
قرص کلردیازپوکساید روزی چند بار مصرف شود؟
قرص کلردیازپوکساید معمولاً روزی دو الی چهار بار مصرف می‌شود، به طور متوسط ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از غذا و نیز قبل از خواب. این دارو برای مدیریت اضطراب در بزرگسالان استفاده می‌شود. میزان مصرف کلردیازپوکساید در کودکان و افراد مسن بهتر است که توسط پزشک مشخص شود.
مصرف بیش از حد کلردیازپوکساید یا اوردوز با کلردیازپوکساید
مصرف زیاد کلردیازپوکساید در همزمان با الکل، مواد مخدر یا دیگر داروهایی که خواب‌آلودگی یا کاهش تنفس را ایجاد می‌کنند، ممکن است منجر به خطرات جدی و حتی مرگبار شود. علائم مصرف بیش از حد کلردیازپوکساید ممکن است شامل خشکی دهان، تاری دید، کاهش ادرار، یبوست، خواب‌آلودگی شدید، گیجی، تغییر در سطح هوشیاری، ضعف عضلانی، عدم تعادل، از دست دادن هوشیاری و خواب‌آلودگی باشد.
روش قطع کلردیازپوکساید
مصرف کلردیازپوکساید را به صورت ناگهانی و بدون راهنمایی پزشک قطع نکنید. توصیه می‌شود که پزشک شما روش تدریجی کاهش دوز را در زمانی که قرار است مصرف کلردیازپوکساید متوقف شود، مشاوره کند. این روش به کاهش خطر ابتلا به علائم ترک کمک می‌کند. اگر بیش از دو هفته که از کلردیازپوکساید استفاده می‌کنید، احتمالاً هنگام کاهش دوز یا قطع مصرف آن، علائم ترک را تجربه خواهید کرد.علائم ترک کلردیازپوکساید نشان‌دهنده این است که بدن شما با حضور دارو در سازگار شده و اکنون به آن وابسته شده است. وقتی دارو را به صورت ناگهانی از سیستم خود حذف می‌کنید، بدن ممکن است با مشکل سازگاری سریع مواجه شود. علائم ترک بنزودیازپین‌ها، از جمله کلردیازپوکساید، شامل موارد زیر است:
- آشفتگی
- تحریک پذیری
- افسردگی
- اضطراب
- بیخوابی
- درد و درد عضلانی
- تهوع و استفراغ
- تاری دید
- عرق کردن و لرز
- اختلال در هماهنگی حرکتی
- توهمات
- هذیان
- تشنج
اعتیاد به کلردیازپوکساید
قرص کلردیازپوکساید به عنوان یک بنزودیازپین، تنها پس از مصرف مزمن در چند هفته ممکن است منجر به وابستگی و اعتیاد شود. همانند سایر بنزودیازپین‌ها، کلردیازپوکساید اثرات انتقال دهنده عصبی GABA (اسید گاما آمینوبوتیریک) را در مغز افزایش می‌دهد و باعث ایجاد احساس آرامش و آرامش می‌شود. به مرور زمان، مغز کاربر برای این احساس به کلردیازپوکساید وابسته می‌شود.
دوزهای کلردیازپوکساید
کلردیازپوکساید با سه دوز مختلف ۵، ۱۰ و ۲۵ میلی‌گرم برای دوز خوراکی و به صورت تزریقی با غلظت ۱۰۰ میلی‌گرم در ۵ میلی‌لیتر در دسترس است. دوز این دارو برای بیماران مختلف متفاوت خواهد بود. به دقت دستورات پزشک یا دستورالعمل‌های موجود در بروشور را دنبال کنید. این اطلاعات فقط شامل دوزهای متوسط للوکساید است. اگر دوز شما متفاوت است، تغییرات را اعمال نکنید مگر اینکه پزشک به شما توصیه کند.
مقدار دارویی که مصرف می‌کنید به قوت دارو، تعداد دوزهای روزانه، زمان مجاز بین دوزها، مدت زمان مصرف دارو و هدف درمانی بستگی دارد. برای کودکان بالای شش سال و بیماران سالمند، توصیه می‌شود از کمترین دوز موثر استفاده شود.در صورت استفاده از کلردیازپوکساید برای ترک الکل، ممکن است آن را چهار بار در طول روز مصرف کنید. با این حال، به دقت دستورات پزشک را دنبال کنید و از مقدار، تعداد، و مدت زمان مصرفی که توسط پزشک تعیین شده است، بیشتر نشوید.
دوز کلردیازپوکساید برای اضطراب
- بزرگسالان: ۵ تا ۲۵ میلی گرم سه یا چهار بار در رو
- افراد مسن: ۵ میلی گرم دو تا چهار بار در روز
- کودکان ۶ سال و بزرگتر: در ابتدا، ۵ میلی گرم دو تا چهار بار در روز
برای ترس و اضطراب قبل از جراحی
- بزرگسالان: ۵ تا ۱۰ میلی گرم سه یا چهار بار در روز، چند روز قبل از جراحی مصرف شود
- کودکان: مصرف و دوز باید توسط پزشک تعیین شود
عوارض قرص کلردیازپوکساید
هر دارویی ممکن است عوارض ناخواسته‌ای به همراه داشته باشد که اگرچه بسیاری از افراد تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند، اما در صورت وقوع، نیاز به توجه پزشکی فوری دارند. در صورت ظهور هر یک از علائم نادر مرتبط با کلردیازپوکساید، اعم از غش کردن، تغییرات در حالت خلقی یا روانی، لرزش، ناپایداری در حرکت و مشکلات در کنترل عضلات یا هماهنگی، باید فوراً با پزشک مشورت شود.
استفاده از کلردیازپوکساید ممکن است به تنفس شما آسیب برساند و حتی منجر به توقف آن شود، به خصوص اگر اخیراً از مواد مخدر یا الکل استفاده کرده باشید. اگر فردی نشانه‌های تنفس آهسته با مکث‌های طولانی، لب‌های آبی رنگ یا سختی در بیدار شدن از خواب را تجربه می‌کند، به مراقبت‌های پزشکی فوری نیاز دارد. کلردیازپوکساید ممکن است عوارض جانبی جدی ایجاد کند، لذا در صورت داشتن هرکدام از این علائم، باید بلافاصله با پزشک تماس گرفته شود.
- خواب آلودگی شدید
- گفتار نامفهوم
- ضربان قلب آهسته، تنفس آهسته (نفس ممکن است متوقف شود)
- مشکلات حافظه یا تمرکز
- تغییرات غیرعادی در خلق و خو یا رفتار، افکار خودکشی یا آسیب رساندن به خود
- مشکلات تعادل یا حرکت عضلات
- سردرگمی، هیجان، پارانویا، عصبانیت، پرخاشگری
- درد معده، از دست دادن اشتها
- زردی پوست یا چشم
در افراد سالمند، خواب‌آلودگی یا سرگیجه ممکن است به مدت طولانی‌تری حاصل شود. برای جلوگیری از احتمال افتادن یا خطرات تصادفی، حتماً مراقب باشید. علاوه بر این، عوارض جانبی معمول کلردیازپوکساید ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خواب آلودگی
- گیجی
- مشکلات تعادل
- سرگیجه
- خستگی
- ضعف
- خشکی دهان
- اسهال
- ناراحتی معده
- تغییرات در اشتها
تداخل دارویی کلردیازپوکساید
تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر دهد یا خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. این مطلب تمام تداخلات دارویی ممکن را شامل نمی‌شود. تمام محصولاتی که مصرف می‌کنید (از جمله داروهای نسخه‌ای/غیرنسخه‌ای و محصولات گیاهی) را با پزشک خود به اشتراک بگذارید. هیچ دارویی را بدون تأیید پزشک شروع نکنید، متوقف نکنید یا دوز آن را تغییر ندهید.
تداخلات دارویی کلردیازپوکساید می‌توانند شامل موارد زیر باشند: آنتی‌اسیدها، داروهای ضدافسردگی خاص (مانند فلوکستین، فلووکسامین، نفازودون)، سایمتیدین، کلوزاپین، دیگوکسین، دی سولفیرام، کاوا، سدیم اکسی‌بات.
خطر عوارض جانبی جدی مانند تنفس آهسته/کم عمق، خواب‌آلودگی و سرگیجه شدید ممکن است با مصرف این دارو در ترکیب با سایر محصولاتی که ممکن است به خواب‌آلودگی یا مشکلات تنفسی منجر شوند، افزایش یابد. اگر محصولات دیگری مانند داروهای ضددرد یا مسکن‌های سرفه (مانند کدئین، هیدروکودون)، الکل، ماری‌جوانا (حشیش)، داروهای خواب یا اضطراب (مانند آلپرازولام، لورازپام، زولپیدم)، مرخی‌کننده‌ها (مانند کاریزوپرودول، سیکلوبنزاپرین) یا آنتی‌هیستامین‌ها (مانند ستیریزین، دیفن هیدرامین) را مصرف می‌کنید، به پزشک خود اطلاع دهید.
برچسب روی تمام داروهای خود (از جمله محصولات آلرژی یا داروهای سرفه و سرماخوردگی) را بررسی کنید، زیرا ممکن است حاوی موادی باشند که خواب آلودگی را ایجاد کنند. این محصول ممکن است نتایج برخی از آزمایشات آزمایشگاهی را تحت تأثیر قرار دهد. مطمئن شوید که پرسنل آزمایشگاه و پزشکان شما از مصرف این دارو مطلع هستند.
سیگار می‌تواند از طریق القای آنزیم‌های کبدی اثربخشی این دارو را کاهش دهد. اگر سیگار می‌کشید یا اخیراً سیگار را ترک کرده‌اید، به پزشک خود اطلاع دهید زیرا ممکن است نیاز به تنظیم دوز داشته باشد.
تداخل کلردیازپوکساید با استامینوفن کدئین
هنگامی که کدئین با کلردیازپوکساید ترکیب می‌شود، خطر یا شدت عوارض جانبی احتمالاً افزایش می‌یابد و ممکن است به شدت کردن عوارض جانبی در سیستم عصبی مرکزی یا CNS منجر شود.
تداخل دارویی کلردیازپوکساید با سرترالین
استفاده همزمان از کلردیازپوکساید و سرترالین ممکن است عوارض جانبی از قبیل سرگیجه، خواب‌آلودگی، گیجی و مشکل در تمرکز را افزایش دهد. برخی از افراد، به خصوص افراد مسن، ممکن است در تفکر، قضاوت و هماهنگی حرکتی نیز مشکلاتی احساس کنند.
تداخل کلردیازپوکساید با آلپرازولام
مصرف آلپرازولام به همراه کلردیازپوکساید ممکن است عوارض جانبی از جمله سرگیجه، خواب‌آلودگی، گیجی و مشکل در تمرکز را افزایش دهد. برخی از افراد، به ویژه افراد مسن، ممکن است در تفکر، قضاوت و هماهنگی حرکتی نیز دچار اختلال شوند.
هشدارهای کلردیازپوکساید
در صورت وجود حساسیت به کلردیازپوکساید، توصیه می‌شود از استفاده از این ماده خودداری کنید. اگر تاکنون با مشکلاتی نظیر افسردگی، اختلال خلقی، افکار یا اعمال خودکشی، اعتیاد به الکل یا مواد مخدر، یا بیماری‌های کبد یا کلیه مواجه شده‌اید، حتماً این اطلاعات را به پزشک خود اعلام کنید.
مصرف کلردیازپوکساید ممکن است توانایی ذهنی یا جسمی مورد نیاز برای انجام فعالیت‌های خطرناک، مثل رانندگی و استفاده از ماشین‌آلات را مختل کند. همچنین، مصرف همزمان با الکل یا دیگر داروهای مؤثر بر سیستم عصبی مرکزی ممکن است تأثیرات افزایشی داشته باشد، بنابراین بیماران باید از این امور آگاه باشند.
در افراد مسن و ناتوان، توصیه می‌شود که دوز کلردیازپوکساید به حداقل ممکن محدود شود تا جلوگیری از ناهماهنگی حرکات عضلات یا آرام‌بخشی بیش از حد. اقدامات احتیاطی باید در درمان افراد مبتلا به اختلال عملکرد کلیه یا کبد رعایت شود.
واکنش‌های متضاد نظیر هیجان، تحریک و خشم حاد در بیماران روانپزشکی و کودکان پرخاشگر گزارش شده است و باید در دوره درمان با کلردیازپوکساید موارد مرتبط به آن را نظارت کرد. همچنین باید در نظر گرفت که ممکن است در طول درمان با این دارو تمایل به افکار خودکشی افزایش یابد و باید اقدامات محافظتی مناسب انجام شود. اگرچه تاکنون مطالعات بالینی علت و معلولی این اثرات را ثابت نکرده‌اند، اطبا باید آگاه باشند که انعقاد خون نادراً در بیمارانی که همزمان داروهای ضد انعقاد خوراکی و کلردیازپوکساید مصرف می‌کنند گزارش شده است. به علاوه، با توجه به گزارش‌های مجزا که این دارو را با تشدید پورفیری (یک گروه از اختلالات نادر ارثی یا اکتسابی که مشخصه آن تولید و دفع بیش از حد پورفیرین‌ها است) مرتبط می‌کنند، در تجویز لیبریوم به بیماران مبتلا به این بیماری باید احتیاط ویژه به عمل آید.
کلردیازپوکساید در بارداری
در چندین تحقیق، اشاره شده است که مصرف آرام‌بخش‌های جزئی مانند کلردیازپوکساید، دیازپام و مپروبامات در سه ماهه اول بارداری با افزایش خطر بروز ناهنجاری‌های مادرزادی مرتبط است. از آنجایی که استفاده از این داروها نباید به عنوان یک مسئله فوری در نظر گرفته شود، به طور کلی توصیه می‌شود که در این دوره از مصرف این آرام‌بخش‌ها پرهیز شود. احتمال بارداری زمان شروع درمان نیز باید در نظر گرفته شود. بنابراین، به بیماران توصیه می‌شود که در صورت باردار شدن در طول درمان یا قصد بارداری داشتن، با پزشک خود مشورت نمایند تا در مورد قطع للوکساید تصمیم‌گیری صحیحی انجام شود.
کلردیازپوکساید در شیردهی
اطلاعاتی در مورد استفاده از کلردیازپوکساید در دوره شیردهی در دسترس نیست. از آنجایی که دارو و متابولیت‌ها می‌توانند در شیر مادر تجمع پیدا کنند و به نوزاد انتقال یابند، ترجیح می‌دهیم که در صورت نیاز به استفاده از دارو، گزینه‌های جایگزین، به ویژه در هنگام شیردهی به نوزاد تازه متولد شده یا نوزاد نارس، در نظر گرفته شود.